U bent hier

"When children's grades drop I now try to find a solution together with the parents"
17/02/2015

Aan de buitenkant ziet de school er saai en ongeïnspireerd uit. Ze ligt in de rand van de stad Ndola en lijkt meer op een opslagloods dan op een school voor 195 leerlingen. Dit is een van de 3.000 gemeenschapsscholen die verspreid liggen over de arme gebieden van Zambia. Ongeveer 20 procent, of 600.000, van de leerlingen in het basisonderwijs van het land gaan naar een gemeenschapsschool. Hier vind je de economisch armste kinderen, die vaak worstelen met psychosociale en leeruitdagingen.

We weten niet wat te verwachten van deze school… tot Dorcas verschijnt. Ze is een jonge vrouw van 32. Vol trots nodigt ze ons uit naar de plaats waar zij de voorbije tien jaar les heeft gegeven. Haar glimlach is warm en gastvrij. We zijn meteen gerustgesteld: dit is inderdaad een school. De lokalen zijn versierd met kleurrijke geometrische figuren, een verscheidenheid aan weeraanduidingen, het alfabet in kleine letters... allemaal zorgvuldig met de hand getekend.

Dorcas Mwape is leerkracht aan de ‘Chifubu UCZ Community School’, aan de rand van Ndola.

Op ‘carrièredag’ draagt een derde van de leerlingen een witte laboratoriumjas omdat ze leerkracht willen worden zoals ik.

In het klaslokaal van Dorcas zijn alle plaatsen bezet. Meer dan 30 leerlingen kopiëren noest onopgeloste berekeningen van het bord. We merken dat het geen ‘gewone’ sommen zijn. De kinderen van de vierde graad leren om te gaan met geld. Het symbool van de Zambiaanse kwacha staat bij alle getallen op het bord. Via deze oefening leren de kinderen werken met getallen en het juiste wisselgeld berekenen. Dit kunnen ze in de praktijk brengen. Het maakt het leren interessanter voor hen. Dorcas zegt dat ze heeft geleerd om haar lessen zinvol en interactief te maken via de steun van het ECSITE-project.

Tot hiertoe heeft ze les gegeven zonder onderwijsdiploma. Om in Zambia een diploma van de middelbare school te behalen moeten de studenten slagen op zes hoofdonderwerpen, de zogenaamde O Levels. Dit heeft Dorcas pas dit jaar kunnen realiseren. Dankzij het ECSITE-project, medegefinancierd door de Europese Unie en de Belgische ontwikkelingssamenwerking en uitgevoerd door VVOB, was Dorcas in staat haar cijfers voor wiskunde en wetenschappen te verbeteren. Na drie sessies met gecertificeerde docenten legde ze begin oktober de examens af.

Dorcas gebruikt haar fiets om ’s avonds deel te nemen aan de bijscholing.

Dit is de eerste keer in mijn leven dat ik een fiets heb. Mijn benen trillen tijdens het rijden.

Dorcas is een van de 120 leerkrachten die werden gesteund om een trapje hoger te gaan in hun O Levels. Hierdoor kunnen mensen die zoals Dorcas een passie hebben om les te geven, toegang krijgen tot de lerarenopleiding om zo hun droom te realiseren: volledig erkend leerkracht zijn. Net als de meeste van haar collega’s in de gemeenschapsscholen heeft ze geen regelmatig inkomen. Bovendien verloor ze haar vader toen ze nog maar tien jaar oud was. Haar moeder worstelde dan ook om haar en haar broers en zussen een minimum aan onderwijs te laten genieten. Inmiddels zorgt Dorcas voor haar moeder. Dit alles maakt dat Dorcas nooit in staat was om op eigen houtje het les- en examengeld bij elkaar te krijgen.

Als we vragen naar wat er nog is veranderd in haar lessen als gevolg van het ECSITE-project, zegt Dorcas: "Ik wist niet dat het betrekken van de ouders zo'n positieve invloed op het leerproces van de kinderen zou kunnen hebben. Als ouders hun kinderen te veel laten doen na de les, zijn ze niet in staat om hun huiswerk te maken of komen ze te moe naar de klas de volgende dag. Ik bespreek nu samen met de ouders mogelijke oplossingen voor slechte cijfers. Voordien deed ik dit niet. Ik geloof ook dat de kinderen met meer plezier leren en naar school komen."

De kinderen komen graag naar voor om het bord te gebruiken om te lezen of te schrijven.
 
Toen ik negen was, speelde ik met de jongere kinderen. Ik was de leerkracht en zij mijn leerlingen. Ik maakte zelfs een klein bord.

Dit is een direct gevolg van de training rond pedagogische vaardigheden die werd aangeboden aan 250 ongetrainde leraren, in aanvulling op de O Levels. Ze ondersteunt hen in hun didactiek en methodologische vaardigheden. Het project organiseerde ook workshops voor de ouderenraden over het opzetten van activiteiten die inkomsten kunnen genereren voor de school, over hoe meisjes in school te houden en over hoe overheidssteun te krijgen voor de school.

Als Dorcas spreekt over lesgeven, twinkelen haar ogen. Ze straalt. Haar lichaamstaal onthult haar passie voor wat ze doet. Ze vertelt ons dat haar droom begon toen ze negen was. Toen al improviseerde ze een bord en liet ze de jongere kinderen van de buurt rond haar zitten zodat ze kon 'lesgeven'. Ze gebruikte houtskool om te schrijven op het bord. Het was dus toen al duidelijk dat ze leraar wilde worden. Vandaag is haar grootste voldoening het verbeteren van het leven van haar studenten via het onderwijs dat ze aanbiedt.

  • Het ECSITE-project is medegefinancierd door de Europese Unie en de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Het heeft als doel het verbeteren van de didactische vaardigheden van de ongetrainde leraren in de gemeenschapsscholen van de provincies Central en Copperbelt in Zambia. Het project loopt van 2013 tot 2015.
  • Zambia heeft 3.000 gemeenschapsscholen. Zij krijgen weinig tot geen financiering van het ministerie van Onderwijs. De staf van de gemeenschapsscholen bestaat meestal uit ongetrainde leraren. Ze zijn erg toegewijd - ze werken zonder loon - maar ze zijn niet opgeleid tot leerkracht. In Zambia lopen 600.000 kinderen school in een gemeenschapsschool. Deze kinderen wonen in gebieden die niet adequaat worden bediend door de overheidsscholen.
  • ECSITE ondersteunt 750 gemeenschapsscholen met onderwijsinstrumenten. Leerkrachten uit 250 scholen krijgen aanvullende opleiding aangeboden om hun onderwijspraktijk te verbeteren. Ouders volgen training om het beheer van de scholen te optimaliseren. Deze inspanningen zullen het onderwijs van meer dan 80.000 kwetsbare jongens en meisjes in Zambia verbeteren.