Eind 2021 faseerde VVOB haar activiteiten in de DR Congo uit. Tijdens die laatste jaren was samenwerken met de inspectiediensten van het land een prioriteit. Zo verzekerden we ons ervan dat de resultaten niet alleen behaald zouden worden, maar dat de positieve impact ervan ook voelbaar was in scholen buiten de projectwerking. Verschillende partners stonden achter deze aanpak. Waarom was die samenwerking zo succesvol?
VVOB’s ETAGE-programma (2017-2021) in de DR Congo ondersteunde leerkrachten en schoolleiders van technische landbouwscholen om ondernemerschapsonderwijs in te bedden over de hele lijn, in plaats van het alleen aan te bieden als een apart vak.
Productie-eenheden op school kregen een centrale plaats in het leerproces, wat de technische en ondernemersvaardigheden van leerlingen stimuleerde. Zo leren jongeren hoe ze het volledig potentieel van de natuurlijke rijkdommen in hun leefomgeving kunnen benutten.
Het ETAGE-programma werd geïmplementeerd in 30 pilootscholen in de provincie Kongo Central. Leerkrachten en schoolleiders stapten in een professionaliseringstraject om hun lespraktijken ‘landbouwondernemerschap’ te versterken. Die trajecten werden gedocumenteerd en gepubliceerd om de schaalvergroting van de ETAGE-werkwijze te informeren.
Belangrijkste aspecten van het succesvol partnerschap in ETAGE
- Intrinsieke motivatie. Ondernemerschapsonderwijs is zeer relevant voor landbouwscholen. Dit is een belangrijk startpunt, en externe evaluatoren van het ETAGE-programma wezen inderdaad op de intrinsieke motivatie van betrokkenen om van het programma een succes te maken, met het oog op schaalvergroting.
- Bottom-up aanpak. In vroegere jaren focuste VVOB in haar samenwerking met de overheid in de eerste plaats op de herformulering van het curriculum voor technisch landbouwonderwijs, opdat het meer competentiegericht zou zijn en aandacht zou hebben voor ondernemerschapsonderwijs. Spilfiguren binnen de inspectiediensten stonden in voor het realiseren van die innovaties in dagdagelijkse klaspraktijken. ETAGE ondersteunde dat proces verder door rechtstreeks te focussen op leerkrachten en schoolleiders. Deze meer hands-on aanpak was nodig om in de eerste plaats de situatie en het potentieel in een school te analyseren, en om dan leerkrachten en schoolleiders bijscholingsmogelijkheden aan te bieden rond ondernemersvaardigheden. Deze andere manier van werken betekende niet dat ambtenaren minder betrokken waren, integendeel. De inspectiediensten en VVOB werkten in tandem bij de ontwikkeling van dit nieuw model. De externe evaluatoren deelden: “Het uiteindelijke model is niet enkel de belangrijkste prestatie van het programma, maar vormt ook de basis voor replicatie op provinciaal en nationaal niveau.”
- Co-creatie. Om de valkuilen te vermijden die gepaard gaan met een eenmalige overhandiging aan het einde van een programma, maakt co-creatie deel uit van elke VVOB-activiteit, al van bij het begin. Co-creatie gaat verder dan het informeren van partners alleen. Om scholen op een kwaliteitsvolle manier blijvend te ondersteunen bij de integratie van ondernemerschapsonderwijs, moesten inspecteurs van de overheid zowel kennis van productiemanagement vergaren en hun manier van werken aanpassen. Meer dan 30 inspecteurs ontvingen een gecertificeerde training: “We lijken niet meer op een agent die scholen binnenkomt om te noteren wat fout loopt, maar zijn een coach geworden om hen te helpen bij een verbeteringsproces.” De inspecteurs deelden ook het advies om ervoor te zorgen dat de manier van ondersteuning bieden aan scholen gemakkelijk kon geïntegreerd worden in hun dagelijkse werking. Daar hebben we samen voor gezorgd, waardoor het model nu goed verankerd zit in de praktijken van de inspectiediensten, met meer ownership en potentieel voor schaalvergroting tot gevolg.
Deze drie aspecten van het partnerschap tussen VVOB en de inspectiediensten de laatste jaren heeft er mee voor gezorgd dat inspecteurs actief bijdragen aan en geïmpliceerd zijn in de goede werking van hun scholen. Tijdens de coronapandemie was de impact daarvan zeker voelbaar, want VVOB rekende op de inspecteurs om regelmatig de scholen op te volgen. Initiatieven werden autonoom genomen – met steun van ETAGE – en zo kon VVOB op de hoogte blijven van het reilen en zeilen in de scholen.
