In DR Congo neemt landbouw zo’n zestig procent van de arbeidsactiviteiten voor zijn rekening, maar de overgang van school naar werk verloopt moeizaam, voor jonge vrouwen in het bijzonder. Om de transitie te vergemakkelijken, rolde VVOB het ETAGE-programma uit om de professionele ontwikkeling van leerkrachten en schoolleiders in technisch landbouwonderwijs te ondersteunen. Voor onze programma’s kunnen we als organisatie steeds terugvallen op de expertise van onze partners die regelmatig naar onze partnerlanden reizen om kennis uit te wisselen en te delen. Ook dit jaar was dit niet anders. Wel merkwaardig was de gecombineerde werkreis van hogeschool VIVES en HOGENT, waar Jo Cochuyt, Dorien Van Den Bosch en Martine Standaert de krachten van beide onderwijsinstellingen bundelden rond ondernemerschapsonderwijs.
Het gebeurt niet vaak, dat VVOB twee verschillende partners tegelijkertijd op werkreis zendt naar dezelfde locatie om er samen input te leveren rond eenzelfde project. Dorien Van Den Bosch en Jo Cochuyt zijn respectievelijk pedagoog en vaklector PAV (Project Algemene Vakken) aan de lerarenopleiding secundair onderwijs HOGENT. Samen met Martine Standaert, specialist in Handelswetenschappen en Bedrijfskunde aan hogeschool VIVES, trokken ze in februari 2019 in het kader van het ETAGE-programma voor VVOB naar DR Congo. De meerwaarde van het werkbezoek schuilt volgens het drietal in de uitwisseling op verschillende niveaus en tussen de hogescholen onderling. Dolenthousiast vertellen ze over hun ervaring en beantwoorden ze enkele vragen die op ieders lippen branden.
Twee partners die samen op één locatie aan eenzelfde project werken is geen voor de hand liggende oefening. Hoe ging de bal aan het rollen?
Dorien: “Op het netwerkevent van VVOB in 2017 kwamen de verschillende projecten van VVOB aan bod en daaruit bleek dat niet alleen wij voor HOGENT, maar ook hogeschool VIVES datzelfde jaar voor het ETAGE-programma naar DR Congo trok. Twee partners die op dezelfde locatie werkten vonden we wel bijzonder en we zijn die avond aan de praat geraakt. Even later waren we al volop ervaringen aan het uitwisselen.”
Jo: “We vonden snel raakpunten door onze gemeenschappelijke interesses en reiservaringen. Onze gedeelde voorliefde voor reizen, passie voor onderwijs, flexibele ingesteldheid en recente eerste ervaring met het ETAGE-project in DR Congo werkte inspirerend.”
Martine: “Het klikte meteen omdat we enerzijds veel verwachtingen en visies delen en elkaar anderzijds perfect aanvullen door onze uiteenlopende expertise. Jo is vaklector, Dorien pedagoog en mijn studiegebied is Handelswetenschappen en Bedrijfskunde. We zagen meteen de meerwaarde in een gezamenlijke werkreis, zijn met die vraag naar VVOB gestapt en kregen groen licht.”
Wat is de meerwaarde van een gezamenlijke werkreis met verschillende partners?
Martine: “Door zo een gedeelde reis ga je ruimer denken en leren van elkaar, mede natuurlijk dankzij de gedeelde passie voor het project. Je bent tenslotte een week samen weg en je deelt veel in de tijd die je samen doorbrengt.”
Jo: “De aanpak van internationalisering verschilt van hogeschool tot hogeschool. Met een gezamenlijke werkreis kijk je als het ware over een muurtje naar een andere school, met andere focussen en prioriteiten. Dat werkt erg blikverruimend."
Dorien: “Bij ons werkte dat zo inspirerend dat wij bij HOGENT achteraf een overleg hebben gevraagd om een paar zaken intern op de agenda te plaatsen. We leerden ontzettend veel van elkaar.”
Lees verder onder de foto
Jullie trokken natuurlijk in de eerste plaats naar DR Congo om expertise uit te wisselen. Wat is jullie rol binnen het ETAGE-programma?
Dorien: “Jo en ik zetten ons in voor de versterking van leerkrachten en leverden inhoudelijke input hieromtrent. We bestudeerden de handleiding voor het vak ondernemerschap in landbouwonderwijs met een kritisch oog en deden enkele waardevolle aanvullingen vanuit onze eigen expertise op vlak van ondernemingszin, zelfsturing en creativiteit. Vervolgens koppelden we die theoretische kant aan een didactisch activerende aanpak om de cursisten ook op dit vlak te versterken en inspireren. We stemden een aantal werkvormen af op de lokale praktijk, gingen samen actief aan de slag en reflecteerden over de toepasbaarheid en transfer naar de eigen praktijk.”
Martine: “Ook vanuit hogeschool VIVES leverden we dit jaar voornamelijk inhoudelijke input en bouwden we verder op onze werkreis in 2017. Toen bezochten we vijf productie-eenheden en onderzochten we samen met VVOB wat ondernemerschap betekent in een Congolese context. We pasten het uitgebreid zakenplan aan aan de lokale situatie en gingen aan de slag met het vereenvoudigd Business Model Canvas (BMC). VVOB stelde die opgedane kennis open voor Congolese leerkrachten in de vorm van lesmaterialen waarmee ze zelf aan de slag kunnen. Toch bleven de lessen er erg theoretisch en was het meestal de leerkracht die de praktijk uitvoerde, niet de leerlingen zelf. Mijn taak bestond er toen in om productie-eenheden beter te helpen benutten als leeromgeving, waar de leerling uitvoert en de leerkracht louter coacht. Na een tussentijdse evaluatie van twaalf productie-eenheden in 2018, bleek het financiële luik vrij zwak en zocht ik samen met VVOB een manier om dit te versterken. Die verworven kennis ben ik nu met hen gaan delen."
Wat betekende jullie bijdrage concreet?
Jo: “Concreet hebben we daar twee workshops van in totaal vier dagen gegeven voor ongeveer vijfenveertig leerkrachten, schoolleiders en onderwijsinspecteurs. Eerst besteedden ze twee dagen bij Martine, waar de focus lag op ondernemerschap, vervolgens twee dagen bij Dorien en mezelf waar ondernemingszin op een activerende manier centraal stond, en vice versa.”
Martine: “Bij mij werkten deelnemers een eigen BMC uit in een voor hun herkenbare context. Als verkoper van Mikate, een lokaal soort oliebol, werkten we stap voor stap methodieken uit om hen zeer kennismatige en tegelijkertijd sterk toegepaste hapklare oplossingen te bieden voor hun eigen productie-eenheid.”
Dorien: “De twee aparte workshops waren heel verschillend, maar vormden toch een mooi geheel. Jo en ik deden ook aan co-teaching wat zeer verrijkend bleek niet alleen voor de cursisten, maar ook voor onszelf. Daarnaast hebben we de gekste creativiteitstechnieken toegepast, wat voor een leuke leersfeer zorgde. Het was een heel intens programma, maar de deelnemers waren ontzettend dankbaar, plichtsbewust en gedreven. Ze waren oprecht geïnteresseerd, gaven terechte opmerkingen en stelden kritische vragen."
Welke lessen nemen jullie zelf mee van het ETAGE-programma?
Dorien: “Door in de context van ETAGE dieper in te gaan op de toegepaste materie verrijken we ook ons eigen curriculum. Ik geef gelijkaardige werkwinkels aan mijn eigen studenten en kan de materialen die ik in Congo gebruikte goed hergebruiken in mijn lessen hier. Het is een win-winsituatie.”
Jo: “Bij HOGENT zetten wij al sterk in op ondernemerschap in de opleiding en we willen dat graag verder uitbouwen en een betere plaats geven in het curriculum.”
Martine: “Telkens je op zendreis gaat neem je ook heel wat nieuwe kennis mee naar huis. Je leert ontzettend veel bij en begint al meteen vooruit te denken. Ik heb nu al een hele hoop opmerkingen neergepend waar ik bij mijn volgend bezoek aan DR Congo graag rekening mee wil houden en heb al enkele kleine aanpassingen bedacht die ik volgende keer wil doorvoeren. De inhoud rond ondernemerschap is overal hetzelfde, maar het op maat uitleggen is de uitdaging.”
Meer weten?
Ontdek dan hier alles over het ETAGE-programma van VVOB in DR Congo.
