Met meer dan 1,2 miljard mensen tussen 15 en 24 jaar vormen de jongeren van vandaag de grootste generatie ooit. Nu deze jongeren hun weg zoeken naar de arbeidsmarkt, kiezen zij steeds minder vaak voor een loopbaan in de landbouw, zelfs in landen met een groot agrarisch potentieel. Toch zijn verjonging en scholing van de landbouwberoepsbevolking van vitaal belang voor een duurzame toekomst van de landbouw en voor veerkrachtige voedselsystemen. Landbouwonderwijs op school kan het verschil maken, zowel voor de ontwikkeling van de jeugd als voor de bestaanszekerheid op het platteland.
De uitdaging
Aangezien de landbouwgemeenschappen snel vergrijzen en veel jongeren worstelen met werkloosheid, is het realistisch om te vragen naar de rol die het onderwijs speelt bij de voorbereiding van jongeren op werk in de landbouwsector. Over het geheel genomen is het onderwijs - met name het secundair onderwijs, dat de kritische schakel is geworden die jongeren voorbereidt op de arbeidswereld - niet erg succesvol in het motiveren van jongeren voor een loopbaan in de landbouw. Vooral in landen waar nog lang niet iedereen het middelbaar onderwijs afrondt, ligt het aandeel van jongeren met ten minste dit opleidingsniveau veel lager in de landbouw dan in de industrie. In vergelijking met de dienstensector is het verschil nog groter.
Wat kan het middelbaar onderwijs beter doen?
Praktisch onderwijs, actief leren
De onderwijs- en leermethoden zijn een cruciaal element dat voor verbetering vatbaar is. Landbouw is eerder een ervaringsvak dan een theoretisch vak, maar toch wordt het in veel klaslokalen puur theoretisch onderwezen, waarbij de nadruk ligt op het opbouwen van kennis in plaats van vaardigheden.
Om landbouwleerkrachten een concreet alternatief te bieden, heeft de Movement for School-Based Agricultural Education (SBAE) een model ontwikkeld dat vier componenten combineert:
- Praktijkgericht leren op schooldemonstratieboerderijen - De schooldemonstratieboerderij koppelt wetenschap aan praktijk en introduceert verbeterde innovatie bij boeren in de gemeenschap.
- Projectgebaseerd leren via thuisondernemerschapsprojecten - Thuisprojecten stellen leerlingen in staat geld te verdienen terwijl ze leren, geïndividualiseerde aanwijzingen te krijgen van hun landbouwleerkracht op school en kennis te verspreiden onder ouders en boeren in de gemeenschap.
- Leiderschapsontwikkeling via agrarische studentenorganisaties die worden geadviseerd door leerkrachten of vrijwilligers uit de gemeenschap - Door deel te nemen aan leiderschapsactiviteiten zoals spreken in het openbaar, het keuren van gewassen en vee of landbouwbeurzen, bouwen studenten zelfvertrouwen en motivatie op.
- Verbeterde klassikale instructie om abstracte landbouwkennis op te bouwen - Het is van cruciaal belang dat studenten inzicht verwerven in landbouwterminologie, de basisbeginselen van de landbouwwetenschap, -technologie, -techniek en -wiskunde, landbouweconomie en plaatselijk relevante overheidsstructuren.
Het SBAE-model is zorgvuldig gedocumenteerd in deze inleidende gids. Het model is gebaseerd op tientallen jaren ervaring in meer dan 50 landen en wordt momenteel voor het eerst diepgaand geëvalueerd in een context van lage inkomens.
Sterke banden met de gemeenschap
Een tweede gebied waarop het middelbaar onderwijs zou moeten verbeteren, is de opbouw van banden met de gemeenschap waarin het is geïntegreerd. Landbouwonderwijs op school opent talrijke kanalen voor een tweerichtingsdialoog tussen wetenschappelijke en plaatselijke kennis, die van cruciaal belang zijn voor de verspreiding van landbouwinnovaties binnen het sociale stelsel van een plattelandsgemeenschap. Ouders leren van de jeugd, maar er is iets nieuws nodig om hun aandacht te trekken. Zo hebben de leerlingen bijvoorbeeld kool geplant op de schoolboerderij, iets wat veel plaatselijke bewoners nog nooit hadden gezien. Volgens Edward Sawodji, een landbouwvoorlichter die samenwerkt met scholen die SBAE implementeren in Ghana, "komen de ouders alleen om te kijken, en dat is het doel. Wanneer de kinderen na school naar huis gaan, vertellen ze hun ouders wat ze gekweekt hebben en wat ze geleerd hebben. De ouders leren dus echt van hun kinderen."
Naarmate ouders en andere boeren in de gemeenschap getuige zijn van het zelfvertrouwen, de toegenomen landbouwproductie en het inkomen dat wordt gegenereerd doordat jongeren hun pas geleerde innovaties toepassen, beginnen zij vragen te stellen en langzaam dezelfde innovaties over te nemen. Uiteindelijk treedt dan een verspreidingsomslagpunt op, met transformatie van de gemeenschap als gevolg.
Leerkrachten als 'change agents'
Om van landbouwonderwijs op school een realiteit te maken, moeten landbouwleerkrachten worden opgeleid tot 'change agents', teweegbrengers van verandering. Maar al te vaak hebben zij zelf alleen theorieonderwijs genoten, waardoor zij slecht voorbereid zijn om praktisch landbouwonderwijs te geven. VVOB wil deze vicieuze cirkel doorbreken.
Meer informatie over ons agro-ondernemerschapsprogramma in Uganda: From classroom to land: landbouwonderwijs praktijkgericht aanbieden
In Uganda zijn drie opleidingsinstituten voor leerkrachten - twee die landbouwleerkrachten voorbereiden voor aso en één die landbouwleerkrachten voorbereidt voor tso - hun eigen aanpak van de lerarenopleiding aan het veranderen met de steun van VVOB. Deze instituten willen hun studentleerkrachten kwaliteitsvoorbeelden van ervaringsleren bieden. Ze herorganiseren hun studentenpercelen tot ondernemerschapsprojecten, veranderen productie-eenheden in leerruimten, versterken hun banden met de spelers binnen het lokale ecosysteem van de agro-industrie en moedigen hun studenten aan om tijdens hun verplichte lespraktijk een op de leerling gerichte, ervaringsgerichte pedagogie uit te proberen. Bovendien diversifieert het National Instructors College Abilonino zijn netwerk van 'industriepartners' om ervoor te zorgen dat toekomstige instructeurs begrijpen dat 'boer zijn' veel verschillende vormen kan aannemen - van het planten van je eigen gewassen tot het werken voor een agrohandelaar of inputleverancier tot het inzetten van wetenschap, technologie en innovatie om de manier waarop landbouw wordt bedreven te transformeren.
Nu het Ugandese Ministerie van Onderwijs en Sport zich ook opmaakt om het aanbod van permanente professionele ontwikkeling uit te breiden, willen wij deze nieuwe praktijken ook voor reeds werkzame leerkrachten ontsluiten.
Oproep tot actie
Landbouwonderwijs op school vereist de inzet van zowel de onderwijs- als de landbouwsector, van het beleidsniveau tot het niveau van scholen en landbouwbedrijven, voorlichtingsdiensten, agroverwerkingsfaciliteiten enzovoort.
De komende VN-top over voedselsystemen in 2021 is een uitstekend platform om de banden tussen de twee gemeenschappen aan te halen en om te bevestigen dat SBAE een baanbrekende oplossing is voor jongeren, scholen en boeren. De Movement for School-Based Agricultural Education en VVOB hebben zich reeds in de discussie gemengd. U zou dat ook moeten doen als u gelooft dat SBAE het verschil kan maken, voor de ontwikkeling van jongeren en het levensonderhoud van boeren!
Foto's: ©Movement for School-Based Agricultural Education
