Zimbabwe heeft begin 2009 te kampen met een verdere verslechtering van de sociaaleconomische situatie. De toestand is uiterst zorgwekkend voor de scholen en instituten voor lerarenopleiding. Het schooljaar komt laat en traag op gang en er beginnen merkbaar minder studenten aan de opleiding tot leerkracht dan de vorige jaren. Halfweg maart heeft het ganse land zich aangepast aan de tijdelijke afschaffing van de Zimbabwaanse dollar - met een duidelijk hoorbare zucht van verlichting.
Kwaliteitsonderwijs en kwetsbaarheid
Het programma ondersteunt de lerarenopleiding in Zimbabwe, met oog op de ontwikkeling en het welzijn van kwetsbare kinderen in de klas. Deze kwetsbaarheid heeft vele gezichten. Door de HIV/aids-pandemie wordt hun leven op diverse manieren overhoop gegooid. Ook armoede is troef. Naar school gaan, en daadwerkelijk iets leren, is in zulke omstandigheden niet vanzelfsprekend. Kinderen met leermoeilijkheden of een handicap krijgen vaak niet de kans zich te ontplooien. Het belang van kleuteronderwijs en de ontwikkeling van het jonge kind worden al te vaak niet erkend. Geweld op school, tegen zowel jongens als meisjes, wordt een zeer grote reden tot bezorgdheid. Klimaatsverandering, afvalverwerking, water en waterzuivering (of liever, het gebrek daaraan) plaatsen een hypotheek op de toekomst van de Zimbabwaanse kinderen.
Docenten, leerkrachten en studentleerkrachten blijven niet gespaard. Ook zij worden dagelijks geconfronteerd met een hele hoop moeilijkheden. Hoe ga je als leerkracht om met je eigen kwetsbaarheid? En hoe ga je om met de vele vormen van kwetsbaarheid die je in je klas ziet?
Hoe we werken
We benaderen elk proces vanuit de doelgroep aan de basis en betrekken de partners van bij het begin. Zij bepalen het tempo en het VVOB-team helpt de partners om gefocust te blijven op wat ze willen bereiken. Dit team, dat voornamelijk bestaat uit Zimbabwaanse adviseurs, ondersteunt processen van capaciteitsopbouw en probeert veranderingen in het gedrag, de visie en ingesteldheid van de partners tot stand te brengen, wat de opbouw aan kennis en vaardigheden overstijgt. Te allen tijde beoogt het team deze processen te overhandigen aan de partners, op voorwaarde dat ze er klaar voor zijn. Het programma gebruikt een lage-kost-benadering, wat maakt dat de activiteiten makkelijk kunnen overgedaan worden in de klas, waar de middelen schaars zijn. Bovendien zorgt dit ervoor dat individuen deelnemen aan het programma vanuit een werkelijke interesse en motivatie, niet omdat ze er financieel beter van worden. Leren staat voor het programma centraal om verandering waar te maken.
2009
Samen met SNV en PLAN International, twee internationale ontwikkelingsorganisaties, werkt het programma met de directies van de instituten voor lerarenopleiding. Deze reflecteren over hun rol in het creëren van een omgeving die de weerbaarheid van studenten en docenten versterkt, alsook over de gevolgen op academisch vlak van het stijgend aantal kwetsbare kinderen in de scholen.
Zowel de hogescholen als VVOB organiseren personeelsopleidingen. Deze hebben betrekking op milieueducatie, leermoeilijkheden en gedragskeuzes, training in het houden en het maken van trainingprogramma’s, cholerapreventie en hygiëne, counselingvaardigheden en, via de kleuteronderwijsdepartementen, personeelsontwikkeling rond kleuteronderwijs. In totaal nemen er bijna 1000 docenten deel aan deze activiteiten. Meer dan de helft hiervan volgt een training die zijn of haar eigen hogeschool organiseert.
Ondanks de trage start van de programma-activiteiten in 2009, organiseren de hogescholen ‘life skills’-workshops voor meer dan 7000 studentleerkrachten. Deze workshops behandelen onder andere: positief leven en voeding, ‘moving on’, stigma en discriminatie, man-vrouw-verhoudingen en HIV/aids, cholerapreventie en hygiëne,… Meer en meer docenten winnen aan vertrouwen om zelf vormingen en workshops te organiseren en te ondersteunen met hun lokale teams, terwijl de VVOB-teamleden op de achtergrond blijven.
Sommige hogescholen brengen activiteiten buiten de grenzen van de school, en werken samen met de bredere gemeenschap. Zo zijn er bijvoorbeeld de interacties rond kleuteronderwijs met ouders en scholengemeenschappen, samenwerking met nabijgelegen vormingscentra en de organisatie van ‘Candle Light’-herdenkingsbijeenkomsten.
Fondsen van UNICEF maken een training mogelijk voor leerkrachten en scholengemeenschappen rond cholerapreventie en hygiëne. Deze participatieve training met focus op de ervaringen en bestaande praktijken van de scholengemeenschappen, en alternatieve leermethodes, bereikt bijna 7000 leerkrachten en ouders. Marymount College bereikt meer dan 350 stagebegeleiders in de omliggende scholen met een training rond de kwetsbaarheid van leerlingen en stagestudenten.
Alle instituten voor lerarenopleiding hebben een opvolgingssysteem waarin reflecteren en leren rond hun praktijken in het programma centraal staan. In 2009 besteden we veel aandacht aan het aanscherpen van vaardigheden van de VVOB-teamleden en -partners om activiteiten te begeleiden. Er worden verschillende onderzoeken uitgevoerd rond het programma en diverse artikels gepubliceerd. VVOB Zimbabwe zet ook een eigen lokale website op: www.vvob.be/zimbabwe. Hierop zijn, naast nieuwsberichten en trainingsscenario’s, verschillende pakketten met instrumenten te downloaden. Samenwerkingen met PLAN International, SNV, IDRC en de Outcome Mapping gemeenschap, Volens, UNICEF en Save the Children UK versterken het programma verder.
2010
Er zijn verschillende nieuwere initiatieven die in 2010 speciale aandacht en ondersteuning van VVOB verdienen. Ze zijn voornamelijk gerelateerd aan personeelsontwikkeling op de hogescholen en bijscholing van leerkrachten, zoals: opleidingsinitiatieven rond leermoeilijkheden, ‘counseling’-vaardigheden en milieueducatie.
Meerdere instituten voor lerarenopleiding willen het voorbeeld van Marymount Teachers’ College volgen in de ondersteuning van de stagebegeleiders van hun studenten in de scholen. Er bestaat ook de mogelijkheid om te assisteren in de bijscholing van leerkrachten rond leermoeilijkheden, kindermisbruik en lijfstraffen, en levensvaardigheden.
De ervaringen met initiatieven rond kleuteronderwijs die in 2009 plaatsvinden, creëren de mogelijkheid om een platform te organiseren waar departementen voor kleuteronderwijs gezamenlijk zoeken naar mogelijkheden om praktische elementen te integreren in de lessen voor kleuteronderwijzers.
2010 wordt ook het jaar waarin een dialoog zal plaatsvinden met de partners van het programma, om samen de tweede fase van het programma ‘Kwaliteitsonderwijs en Kwetsbaarheid’ voor te bereiden.
